Uit een eerste inventarisatie van Het Groene Brein blijkt dat wanneer burgers en bedrijven mede-eigenaar worden van het zonnepark op de vuilstort in Geldermalsen direct een besparing van bijna een miljoen euro wordt geboekt.

Groene Breinbreker: “Mogen participerende burgers meeprofiteren van de kostenbesparingen in grote duurzame energieprojecten?”

Wetenschappers uit diverse disciplines denken mee over deze kwestie, waaronder ook psychologen van de Rijksuniversiteit Groningen. Onderzoeker Thijs Bouman (1986) waarschuwt wel om niet enkel de financiële voordelen voor burgers als uitgangspunt te nemen. “Financiële voordelen nemen voornamelijk blokkades uit de weg, lange termijn uitkomsten stimuleer je met name door mensen bewust te maken van de duurzaamheid van hun acties”, stelt Bouwman.

Eerst maar eens de  feiten op een rijtje. In dit geval is de casus de oude vuilstort van de AVRI in Geldermalsen. Het idee is om op deze gesloten vuilstort in totaal 9,3 MWp zonPV te realiseren, een vrij groot zonnepark dus. Daarnaast kunnen er ook nog 3 windmolens van nog gemiddeld 10 MW op het terrein geplaatst worden.

Voor dit project is in totaal 10 miljoen euro aan investeringen nodig, waarvan een deel (1 miljoen) opgebracht zou kunnen worden vanuit de samenleving. Daarmee zouden deze partijen mede-eigenaar worden en dus mede-exploitant en… de belangrijkste afnemers van de opgewekte stroom.

De AVRI is nu als publiek bedrijf het eigendom van tien gemeenten in de regio Rivierenland. Zij vormen het algemeen bestuur. Er is een AVRI Solar BV opgericht dat de SDE (14,7 cent/kWh) heeft verworven. Er is een projectorganisatie ingericht om aanbesteding van het zonnepark voor te bereiden bestaande uit de directeur van de AVRI, een burgemeester, een wethouder en een adviseur van Qing Sustainable. Deze stuurgroep heeft besloten om het park vanuit de AVRI Solar BV te ontwikkelen en te beheren. In het eerste plan is aan de omwonenden nog niet gedacht.

Er is echter één bijzonder hoge kostenpost: De netaansluiting van het zonnepark is relatief duur omdat het dichtstbijzijnde station van netwerkbeheerder Liander 7 kilometer verderop in Buurmalsen staat. De totale kosten van aanleg bedragen maar liefst 700 duizend euro.

Zou het dan uit kostenbesparing niet veel efficiënter zijn om de afnemers vlakbij de vuilstort te zoeken? Niet ver van de AVRI ligt een bedrijventerrein en ook zijn er omwonenden, waar belangstelling is om in het project te participeren.

Het Groene Brein stelt in een eerste opzet over deze casus: “Om deze besparing te realiseren dienen de bewoners en gebruikers van het industrie/bedrijventerrein te worden betrokken als participant. Dat wil zeggen dat ze ook financieel mede eigenaar worden en een belang krijgen in het zonnepark. Niet op individueel niveau maar via een coöperatie. De coöperatie kan dan namens de gebruikers mede-eigenaar zijn van het park en op deze manier invloed uitoefenen op het beleid. Op haar beurt kan de coöperatie zorgen voor investeringen vanuit gebruikers die op deze manier mogelijk 1 miljoen euro kunnen bijdragen. Door dit op deze manier te organiseren krijgen omwonenden en de nabij gelegen bedrijven een directe link met het zonnepark, hebben ze baat (levering energie) bij het park en ontstaan er diverse andere effecten.”

Samenvattend: een investering van 1 miljoen euro door de ‘omgeving’ van het zonnepark, levert al meteen een eerste besparing van 700 duizend euro op. Deze casus staat niet op zichzelf en is daarom belangrijk. Uit een studie van CE Delft blijkt dat het niet hoeven te leggen van kabels van zonneparken naar het centrale energienet voor heel Nederland een investering zou kunnen besparen van 20 tot 70 miljard euro, verspreid over 15 jaar.

Bouman van de Rijksuniversiteit Groningen nam aan een eerste brainstormsessie met de initiatiefnemers deel. Vanuit de psychologische praktijk is hij voorzichtig om het financiële voordeel te veel op de voorgrond te plaatsen. Hij stelt: “Dat werkt op de korte termijn zeker, maar stimuleert geen langdurige duurzame uitkomsten. Daarom zijn intrinsieke motieven voor de lange termijn belangrijker: het moet goed voelen om mede-eigenaar te zijn van eigen duurzaam opgewekte energie, vlakbij huis. Je moet er trots op zijn.”

In een eerste inventarisatie van een beleidsvoorstel waarbij de bewoners participeren worden de effecten op een rij gezet. Mogelijke financiële voordelen voor de bewoners worden daarin wel meegenomen.
+ Door lid te worden van de coöperatie, en toegang tot energie van opwekinstallaties kunnen leden zich indekken tegen sterke prijsverhogingen van de commodity elektriciteit.
+ Door elektriciteit te gebruiken op het moment dat die wordt geproduceerd, hoeven er geen onbalanskosten gemaakt te worden, en kan de prijs per kWh dalen.
+ Door afname van elektriciteit vast te leggen, binnen een bepaalde tijdbundel, gekoppeld aan voorspellingen van de opwek, kan de bezettingsgraad van het netwerk verbeteren, en kunnen de transportkosten dalen.
+ Door opwek en verbruik dicht bij elkaar te leggen, en in capaciteit op elkaar af te stemmen, hoeft er niet zwaar geïnvesteerd te worden in netverzwaring. Daardoor kunnen de capaciteitstarieven dalen.
Maar de betere sociale cohesie is net zo belangrijk.
+ Bewoners en bedrijven die deelnemen in de coöperatie die het zonnepark ontwikkelt en beheert, delen een gezamenlijk doel.
+ Binnen de coöperatie ontstaan er meer contacten over en weer, mensen leren elkaar kennen.
+ De transactiekosten worden lager: men is sneller geneigd de ander te helpen, en men weet elkaar makkelijker te vinden. Hierdoor kunnen bewoners en gebruikers ook extra trots worden op hun buurt.
+ Er ontstaan meer dwarsverbindingen waardoor men zich meer onderdeel van een groep kan voelen.

Dit ‘goede gevoel’ kan zelfs een meer dan lokale uitstraling hebben.

+ Doordat de coöperatie mede-eigenaar is van het zonnepark hebben bedrijven en bewoners zeggenschap over de winstbestemming en over het bestuur van dat park.
+ Belanghebbenden hebben de energievoorziening in eigen hand (directe democratie). Zij zijn minder afhankelijk van de diensten van overheden, staten of multinationale bedrijven. Minder afhankelijk van partijpolitiek, geopolitiek, en belangen van multinationals.

Dit laatste slaat vooral op het onrustige gevoel in de Nederlandse samenleving over de zekerheid van de levering van Russisch gas.

Het Groene Brein begeleidt de initiatiefnemers en werkt een beleidsalternatief uit met een breed samengestelde groep van aangesloten wetenschappers.

Stel gratis uw eigen vraag!

Dit is aflevering 16 van de serie Groene Breinbrekers. Elke week zal op de website van P+ een praktijkvraag worden gesteld aan een van de 80 wetenschappers die aan het netwerk Het Groene Brein zijn verbonden. P+ roept het bedrijfsleven op eigen vragen te mailen. Beantwoording hiervan is gratis. Over een uitvoeriger onderzoek kan altijd gepraat worden. Vraag mailen naar: editor@p-plus.nl