Hans de Boer van VNO-NCW en Marjan Minnesma van Urgenda hadden elkaar nooit eerder ontmoet. Dat beviel zo goed dat ze nog een keer samen gaan afspreken, over de vraag of Nederland 7,5 dan wel 9 miljard euro in duurzame energie moet investeren.

Niets van onwil te bespeuren, bij de voorman van de grootste werkgeversorganisatie van Nederland. Toch niet iemand die uit de milieuhoek komt, maar in vroeger levens nationale werkgelegenheidsprojecten opzette. Geen Planet-man dus, maar een People-man. Maar hij had het wel naar zijn zin, in de vergaderzaal van zijn eigen Malietoren in Den Haag vol milieudeskundigen, met aan een aparte tafel de felste van allemaal: Marjan Minnesma van Urgenda, nog steeds de onbetwiste duurzaamheidskoningin van Nederland.

Georganiseerd door het Klimaatplein werd die eerste confrontatie zo spannend, dat presentator Mark Beumer van het Groene Brein de hele geplande paneldiscussie liet vervallen. Heel goed. Hier gebeurde iets bijzonders. Er werd al meteen over miljarden onderhandeld vanuit de bezwering van De Boer: “Hier komen wij wel uit!”. Dat was blijkbaar bij binnenkomst al zijn intentie, op deze donderdag 13 oktober. “Ik denk dat wij voor een groot deel bondgenoot worden.”

Hij komt op foto’s al snel bars over, deze De Boer. Mondhoeken omlaag. Bezwerende vinger omhoog. Dreigend: “Daar moet een hek omheen.” Of juist quasi verbaasd kijkend, alsof hij er echt helemaal niets van snapt. ”Nederland kent een spaaroverschot en tegelijkertijd een investeringstekort.”

De voorman van VNO-NCW is ook niet bang om even wat minder diplomatiek over te komen. Wat hij wil is duidelijk neergelegd in de eerste versie van het lobbyprogramma NL Next Level van afgelopen mei, bedoeld om de verkiezingsprogramma’s te beïnvloeden. En, nog belangrijker: het komende regeerakkoord. De Boer: “Als daar je plannen niet in staan, sta je al met 1-0 achter. De energietransitie moèt er in staan. Met een budget erbij. En wat wij nou zeggen: stel namens de overheid 7,5 miljard ter beschikking om te investeren, dan zorgen wij wel dat dit bedrag vanuit de markt wordt opgehoogd tot 100 miljard. De pensioenfondsen zijn wel bereid dat te financieren, wanneer we grote projecten gaan maken die een rendement van 2 tot 3 procent per jaar beloven, 30 jaar lang.” (McKinsey berekende overigens in september dat de kosten voor een schoner milieu en duurzame economie Nederland 200 miljard euro aan extra investeringen gaan kosten, 10 miljard per jaar over de periode 2020-2040).

Er is dus volop geld in Nederland, maar het ligt te suffen in pensioenkassen, in ruimgevulde oorlogskassen van bedrijven en op spaarrekeningen die spaarders alleen maar geld kosten. Maar dat kapitaal moet wel een duidelijke richting krijgen. De Boer, in kerkelijke termen: “We moeten met elkaar uit hetzelfde Psalmboek gaan zingen.” En meteen weer die boze blik: “Maar we moeten dat geld niet gaan verjubelen aan de zorg.”

Het is duidelijk hoe de vlag er bij VNO-NCW bij staat. Er is zorg dat Nederland weer terugvalt in de staat van litanie die eerder heerste, rond 1850, toen de gegoede families niets beters met hun centen wisten te doen dan wat veilige coupons kopen in de Amerikaanse spoorwegen. We hebben er een uitdrukking aan overgehouden: de ‘Jan Saliegeest’.  Er moet straks een investeringskabinet komen!

Nu heeft Minnesma ook een programma, dat zelfs nog dateert van vóór de gewonnen Klimaatzaak tegen de Staat der Nederlanden. In dat plan zette ze zowat de hele Noordzee vol met windmolenparken. Die kant begint het nu langzamerhand ook op te gaan. “We gaan met een update komen”, beloofde ze, deze week. En die zal zeker niet minder ambitieus zijn, want de tijd begint te dringen. Minnesma: “We hebben nog 10 jaar om de Klimaatafspraken van Parijs om te zetten in acties, zodat we ook echt onder de extra opwarming van 1,5 graden Celsius blijven. Anders zitten we straks op een onbestuurbare aardbol.” Met toch een sneer naar premier Rutte. “Die heeft het nu zo graag over de circulaire economie. Maar hij vergeet even dat de energie dan ook circulair en dus vernieuwbaar moet zijn.”

Net als De Boer heeft ook Minnesma vergelijkingen paraat. De CO2-uitstoot schetst ze als het laten vollopen van een badkuip. “Maar dan een waar geen stop in zit. Van die CO2 hebben we nog honderden jaren last.” We kunnen nog 400 gigaton in de badkuip laten lopen, maar dan is hij ook vol, berekende Minnesma. “Nog maar 10 jaar, als we doorgaan in het tempo van de CO2 uitstoot van vandaag. Dus we kunnen het helemaal niet over 2050 gaan hebben, of over 2030.”

De Boer en Minnesma hebben dus twee zaken met elkaar te bespreken, mochten ze samen een avondje uit eten gaan. Tijdens de soep moet er een verschil van 1,5 miljard euro worden weggewerkt. Daar is De Boer snel klaar mee, want hij denkt aan een nationaal investeringsfonds van 100 miljard. En wat is dan een enkel miljardje meer of minder?

Het hoofdgerecht mag wel wat uitgebreider zijn, want het tempo van beoogde maatregelen loopt flink uiteen. Minnesma vindt het niet erg om nog eens 4 jaar economische ontwikkeling op het niveau van na de bankencrisis mee te maken, als de zaken daarna maar op orde zijn. “En we voorkomen dat we dàn voor gigantische maatschappelijke kosten komen te staan.”

Dat is wel een dingetje, want De Boer wil ‘de broze economische groei’ van 2 procent niet in de waagschaal stellen. En al helemaal niet zijn grote leden opofferen die tot de grootste energieverbruikers horen, met zulke lage energietarieven dat zelfs de goedkoopste zonnepanelen nog veel te duur zijn. Daarover mopperden de echte ‘die hard’ energiedeskundigen die middag in de vergaderzaaltjes. De Boer, weer even boos: “Ik ga niet 10.000 man bij de Hoogovens op straat zetten en nog eens 10.000 andere mensen die daar indirect werk aan hebben. We gaan in de provincie Noord-Holland geen 20.000 mensen ongelukkig maken.”

Het toetje daarentegen zal zoet zijn, want De Boer wil er heel graag uitkomen. Hij zei het wel drie keer tegen Minnesma: “U en ik kunnen het wel eens worden. Deze jongen gaat zich sterk maken voor deze dingen, maar niet de economie ten grave dragen.”

Het Klimaatplein van Rob van der Rijt tekende voor de organisatie van dit onverwacht spannende inspiratie event.

Het programma NL Next Level van VNO-NCW

Naschrift: Marjan Minnesma heeft inmiddels de uitnodiging van Hans de Boer geaccepteerd. In haar blog op de website van Urgenda schrijft ze De Boer op 16-10-2016 het volgende: "Het is zeer noodzakelijk de driedubbele turbo erop te zetten. Nu kan het nog, betaalbaar, en levert het ook nog sneller de nieuwe economie op, waar we toch naar toe moeten. Er hoeft dus helemaal geen tegenstelling te zijn tussen het werken aan een enorme omslag en het bouwen aan een levensvatbare goed lopende economie. En daar wil ik dus graag met jou de schouders onderzetten. 
Ik zie uit naar de volgende afspraak."