Biobased bouwen kan de woningnood sneller verlichten dan het neerzetten van huizen van beton, steen en staal. Hout, stro, vlas, hennep, en olifantsgras zijn bovendien circulaire producten, die CO2 voor lange tijd vastleggen. Wat kunnen provincies doen om juist deze duurzame woningbouw te stimuleren en zo de nijpende woningnood te verlichten?

Die vraag legde Noord-Holland mede namens de andere provincies voor aan Het Groene Brein, het netwerk van meer dan 150 duurzame wetenschappers.

De Zaanse Schans startpunt van de toekomst

Een van de opmerkelijke voorstellen: grijp terug op de rijke historie van houtbouw in de Zaanstreek. Maak van toeristenattractie De Zaanse Schans het startpunt van de toekomst. Maar dan met moderne biobased bouwmaterialen en fabrieksmatige productie. 

De P+ Special ‘Woningnood oplossen met biobased bouwen’ toont aan waarom juist houtbouw zo geschikt is om snel aan de urgente vraag naar honderdduizenden nieuwe woningen te voldoen.

Houten prefab-woningen besparen bouwtijd

De snelheid waarmee met hout gebouwd kan worden is een cruciale factor. Vooral het gebruik van prefab-elementen of complete units uit een CLT-fabriek (Cross Laminated Timber), zorgen voor een fikse besparing in bouwtijd en daardoor ook in kosten. Scholen kunnen hierdoor sneller uitbreiden, huurwoningen sneller verhuurd, kantoren zijn sneller beschikbaar.

Behalve een snellere bouwtijd kunnen ook gemeentelijke vergunningsaanvragen door standaardisatie en 'typegoedkeuring' bij houtbouw korter duren. Biobased bouwen voorkomt daarnaast een bouwstop vanwege stikstof. Voor houtskeletwoningen kwam geen enkel bouwproject stil te liggen als gevolg van de aangescherpte stikstofnorm.

Optoppen van de stad hoopgevende trend

Een hoopgevende trend is ook het zogenaamde ‘optoppen’ van de stad met extra woonlagen. ‘Boven’ stedelijke gebieden is er nog volop ruimte voor uitbreiding van woningen. De fundamenten van al bestaande gebouwen kunnen lichtgewicht biobased bouwmaterialen op het dak goed dragen, in tegenstelling tot zware materialen als beton en steen. 

In Amstelveen dient de Aquariusflat als een toekomstbeeld voor deze ontwikkeling. De provincie Noord-Holland was een van de opdrachtgevers voor een rapport met handreikingen naar deze trend. Een van de conclusies: projecten moeten binnen twee jaar te realiseren zijn door snellere vergunningsprocedures en vroegtijdige participatie van bewoners.

Vooral woningbouwcorporaties kunnen met deze ‘optopping’ verouderde woningcomplexen snel vernieuwen en uitbreiden. De provincie Noord-Holland biedt hierbij financiële ondersteuning aan. Uit onderzoek van het ministerie van Binnenlandse Zaken bleek dat er door optopping 100.000 woningen in heel Nederland te realiseren zijn.

Biobased huis slaat 920 kilo CO2 per kuub hout op.

Houtbouw draagt ook bij aan het behalen van de klimaatdoelen van Parijs. CLT wordt geproduceerd van vurenhout, dat volop beschikbaar is in Europa. Deze naaldbomen slaan tot 920 kilo CO2 per kuub hout op. Wanneer de constructie van een gebouw in duurzaam geproduceerd hout wordt uitgevoerd, in plaats van in beton of staal, wordt daarmee 1,5 ton C02-uitstoot per ton bespaard.

Ook andere biobased materialen als hennep, stro, vlas en olifantsgras leggen voor lange tijd CO2 vast. Bouwmaterialen als staal, beton en stenen zorgen juist voor een vergrote CO2-uitstoot, ook tijdens het meer intensieve vervoer van materialen naar de bouwplaats.

Bewoners geven hun houten huis een topcijfer

Uit onderzoek blijkt bovendien dat bewoners ‘de beleving’ van hun houten huis extreem hoog waarderen. Van alle mensen die al in een houten huis wonen, beveelt 86 procent het wonen in hout aan. Algemene conclusie is dat wonen (of werken) in een houten omgeving een positief effect op het welzijn van de bewoners heeft. Hout ‘werkt stress- en bloeddrukverlagend, kalmerend, bevordert het herstel en zorgt ook voor een betere lucht- en vochtcirculatie’.

"Leer studenten hun eigen biobased huis te bouwen"

Wetenschappers van Het Groene Brein geven de provincies in deze P+ Special tal van adviezen om houtbouw te stimuleren. Aan het woord komen Peter Fraanje van Built by Nature en de lectoren Egbert Dommerholt en Niels Faber van de Hanze Hogeschool in Groningen. 

Een mooie tip voor jongeren die nu geen woning kunnen vinden is deze: Laat studenten in hun studietijd leren hun eigen biobased woning te bouwen waar ze bovendien zelf in kunnen gaan wonen.

"Geef CO2-certificaten uit voor een houten huis"

Een korte samenvatting van de aanbevelingen van Het Groene Brein:

+ Neem de historische houten Zaanse huizen als uitgangspunt voor biobased bouwen.
+ Stimuleer nieuwe bouwtechnieken in hout zoals Cross Laminated Timber (CLT), waarmee complete woningen in enkele weken fabrieksmatig gerealiseerd kunnen worden.
+ Compenseer bij de bouw gebruikte bomen door inheemse bomen langs de Noordzeekust, rivieren, wegen, dijken en als erfbeplanting rondom boerderijen aan te planten.
+ Zorg voor een afname- en prijsgarantie voor biobased materialen die door boeren worden geproduceerd met de overheid als ‘launching customer’.
+ Begin met pilots en bouw aan de hand van ervaringen beleid op, niet andersom.
+ Zorg voor een centrale plek waar ingezamelde circulaire producten zoals sloophout samenkomen.
+ Bouw een ecosysteem van organisaties op: overheden, bedrijven, ngo’s, onderwijsinstituten en financiers.
+ Realiseer een systeem van CO2-certificaten, die mede de waarde van een biobased woning bepalen.
+ Werk mee aan een minor biobased bouwen, waar zowel ROC’s, het hoger onderwijs als universiteiten kennis en menskracht voor leveren.
+ Geef boeren de mogelijkheid om op hun grond (tijdelijke) biobased woningprojecten te realiseren.
+ Stimuleer ’optopping’ van gebouwen, naast ‘verdichting’ van de stad.
+ Bij aanbestedingen uitvragen op hout en biobased bouwmaterialen.

Download de complete P+ Special ‘Woningnood oplossen met biobased bouwen’.